De twee essays in Niet door water, maar door vuur sloegen bij publicatie in als een bom en maakten het tot een van de invloedrijkste boeken ooit over rassenrelaties in Amerika. In het eerste essay beschrijft Baldwin in een brief aan zijn 14-jarige neef de centrale rol die ras speelde in de geschiedenis van de VS. In het tweede essay onderzoekt hij de relatie tussen religie – zowel het christendom als de islam – en ras. Beide essays zijn schitterend geschreven pleidooien voor een open blik, genuanceerd denken en wederzijds begrip, waar we ook nu nog inspiratie uit kunnen en moeten putten.