Jezelf onderwijzen is een doorlopend proces. Elke maand geven we ons platform uit handen aan een nieuwe curator die een persoonlijke leeslijst van vier wekelijkse tips samenstelt. Verdiep je in de vele Zwarte levens, blikken en ervaringen die de wereld rijk is. Deze maand stelde Bianca Janssen Groesbeek een leeslijst voor ons op. Bianca Janssen Groesbeek is danser, bioloog en filosoof gespecialiseerd in evolutie.

Een halve gele zon
Chimamanda Ngozi Adichie
Vertaling: Rob van Essen

Wie vertelt het verhaal? De Biafraanse oorlog in Nigeria eind jaren zestig kennen we voornamelijk vanuit een Europees perspectief. De Nigeriaanse schrijfster Adichie vertelt het verhaal van Nigeria vlak voor en tijdens deze oorlog door de ogen van Olanna, dochter van een welgestelde Nigeriaanse familie en professor, door die van Ugwu, een dorpsjongen in de huishouding van Olanna, en door die van de Britse schrijver Richard. Langzaam kom je erachter wie volgens Adichie het complexe en gruwelijke verhaal van deze oorlog moet vertellen.

De leugens die ons binden. Een nieuwe kijk op identiteit
Kwame Anthony Appiah
Vertaling: Maarten Polman

De Brits-Ghanese filosoof Appiah vraagt zich af: wat zijn identiteiten en waarom doen ze ertoe? Vervolgens ontrafelt hij hoe de manier waarop wij tegenwoordig onze identiteit beschouwen, gevormd is. Appiah toont ons dat wat wij voor duidelijk afgebakend en waar houden over geloof, nationaliteit, ras, klasse en cultuur eigenlijk recente ideeën zijn zonder diepe wortels of absolute waarheid. Meer gebaseerd op politiek dan op wetenschap. Dit dwingt ons tot opnieuw nadenken over de identiteit van onszelf en die van anderen. Appiahs conclusie: draag je identiteit met lichtheid.

Black and British. A Forgotten History
David Olusoga

De Brits-Nigeriaanse historicus Olusoga beschrijft hoe hij in zijn jeugd door Engelse racisten gewelddadig uit zijn huis verjaagd is. Hij hoort er niet, want hij is zwart. Door het uitlichten van persoonlijke verhalen uit archieven laat Olusoga zien dat zwarte mensen al sinds de Romeinse tijd in Europa leven. Olusoga neemt ons mee naar forten in Afrika van waaruit tot slaaf gemaakten verscheept werden. We zien hoe uitbuiting op plantages op Caribische eilanden en in Amerika leiden tot slavenopstanden én goedkope suiker in Europa. In Europa eisen zwarte mensen hun vrijheid op. Zwarte Britten zijn intrinsiek deel van Groot-Brittannië.

Superieur. De terugkeer van de rassentheorie
Angela Saini
Vertaling: Menno Grootveld

Wetenschapsjournalist Saini, Londense met Indiase ouders, toont vlijmscherp aan dat mensenrassen een sociaal construct zijn, alleen betekenisvol in sociale wetenschappen. Toch blijft ras als realiteit hardnekkig terugkomen in biologische wetenschappen. Soms vanuit een racistische intentie, vaak onbewust. We hebben de zogenaamde echtheid van mensenrassen, ontstaan op verschillende plekken in de wereld, geïnternaliseerd. Daardoor nemen wetenschappers in de archeologie en de genetica steeds weer het bestaan van rassen als uitgangspunt van hun onderzoek. Mensenrassen zijn een illusie waar we maar moeilijk van afkomen.

Bianca Janssen Groesbeek is Nederlandse en heeft een witte Nederlandse moeder en een zwarte Surinaamse vader. Ze is bioloog, gespecialiseerd in evolutie, en filosoof. Op kasteel Well in Limburg geeft ze voor Emerson College (Boston) aan Amerikaanse studenten cursussen over menselijke evolutie, milieufilosofie en ethiek. Regelmatig doceert Bianca ook biologie en filosofie op Nederlandse middelbare scholen. Sinds de oprichting zit ze in het bestuur van de stichting Reframing HERstory Art Foundation die met danstheaterproducties het gedeelde slavernij- en koloniale verleden invoelbaar en bespreekbaar wil maken.