Binnen in De Balie is het rumoerig. Vrouwen drinken wijn in de hoek, mannen durven eindelijk bockbier te bestellen. Zo anders is het in de salon, waar het licht door de glas-in-loodramen de zaal in schijnt en er een spannende stilte heerst. De eerdere zorgen van mijn collega blijken ongegrond: alle stoelen zijn bezet en met een verwachtingsvolle blik kijken de gasten naar de sprekerstafel.

Kundera’s feest der onbeduidendheid wordt gepresenteerd en geopend door Isolde Hallensleben, die voor de gelegenheid een prachtig shirt heeft aangetrokken met de tekst: KARL MARX IS MY BITCH. Ze begint de middag met de onvermijdbare vraag: ‘Wie spreekt Kundera uit als Kundéra? Jullie? Ja, dat is dus niet goed. Het is Kúndera.’
Dan is dat maar uit de wereld geholpen.

Hallensleben introduceert Arjen Fortuin: NRC-criticus in hart en nieren, maar vroeger ook een doodgewone tiener die Kundera verslond. Fortuin vertelt ons over hoe hij boeken uit zijn studieperiode herlas om te ontdekken of hij ze als veertiger anders zou lezen. Dat doet hij inderdaad, blijkt. ‘Ja, dan kom ik er bij zo’n herlezing achter dat er ook een zoon aanwezig is.’

Na Fortuins bijna nostalgische opening, nodigt Isolde Hallensleben Fortuin en de andere sprekers uit om aan de debattafel te komen zitten: filosofe Désanne van Brederode en jonge historicus Arnout le Clercq komen vanuit het publiek naar voren. Een interessant gesprek tussen vier verschillende Kundera-lezers volgt. Van Brederode kaart aan dat Kundera’s personages voor haar altijd vlak blijven, alsof het concepten zijn voor een nog komend verhaal. Ze noemt zichzelf geen Kundera-hater, maar ook zeker geen liefhebber. Ze is een kritische lezeres. Arnout le Clerq plaatst Kundera’s werk in een historische context.

Er worden verwijzingen gemaakt naar Kundera’s poëzieperiode. Hallensleben en Van Brederode vinden het zo jammer dat daar geen vertalingen van te vinden zijn. Een Kundera-kenner uit het publiek onderbreekt: die vertalingen zijn er wél, maar die zijn in eigen beheer uitgegeven en daarom zijn ze moeilijk te verkrijgen. Kundera heeft nooit behoefte gehad aan de vertalingen. Poëzie schreef hij in zijn revolutionaire tijd, hij noemt dat zijn lyrische periode. Voor hem is de ommekeer gekomen toen hij ontdekte wat je met proza kan en hij heeft nooit meer teruggekeken.

Na het gesprek legt Hoofd Cinema De Balie Dirk van der Straaten uit waarom zijn baan de leukste is. Van der Straaten is afgestudeerd op de herinnering aan Oostduitse films bij Duisters die in de DDR waren opgegroeid. Hij laat een fragment zien van The Joke, de verfilming van Kundera’s debuutroman. De film werd kort na verschijning door de autoriteiten verboden, vanwege de kritiek die hij leverde op het communistische regime. Pas na twintig jaar mocht de film weer worden vertoond.

Tot slot laat cabaretier/filosoof Tim Fransen een fragment horen uit het radioprogramma Met het oog op morgen, waarin perfect geïllustreerd wordt hoe ongemakkelijk iets kan worden als men de grap niet als grap herkent – een vraag die centraal staat in Kundera’s laatste roman Het feest der onbeduidendheid. De filosoof in Tim Fransen komt naar boven als hij stelt: ‘of de grap succesvol is, hangt af van de kennis van het publiek. Een grap zonder context is hoe dan ook niet succesvol.’ En hij kan het weten. Luister hier het fragment terug waarin Tim Fransen (vanaf 41:33) op de radio wordt geïnterviewd en zijn grap totaal niet begrepen wordt. Een belangrijk stukje informatie: Tim Fransen heeft nog nooit klarinet gespeeld. Gelukkig voor de gasten is Fransen zo vriendelijk om de grap van te voren uit te leggen.

Aan het eind van de middag nodigt Hallensleben iedereen uit nog een borrel te doen aan de bar.

Was u inderdaad zo iemand die liever ging wandelen afgelopen zondag, maar bent u wel geïnteresseerd in Kundera’s feest der onbeduidendheid? Geen nood: VPRO’s Nooit Meer Slapen maakte een mooie reportage over deze middag en ging nog verder in gesprek met Arjen Fortuin. Vannacht te beluisteren op Radio 1. Bent u zo iemand die liever wel dan nooit slaapt? Wederom geen nood: vanaf morgen is het fragment hier terug te luisteren. Kunt u vannacht gewoon lekker slapen.