Ik zocht in de boekhandel naar het boek Annihilation van de Amerikaanse schrijver Jeff VanderMeer. Nadat ik de V had gevonden en ik een tijdje als de gebochelde van de Notre-Dame voor de kast had staan turen, kwam ik tot de conclusie dat ze het boek niet hadden. Vervelend. Ik besloot het te vragen.

De meneer bij de toonbank keek me aan over zijn bril.

‘Jeff wie?’

‘VanderMeer.’

‘Een Nederlander?’

‘Amerikaan, denk ik.’

Hij schudde bedenkelijk zijn hoofd en wilde zich al naar zijn computer draaien, maar ineens schoot me een cruciaal stukje informatie te binnen.

‘Het is onderdeel van de Southern Reach-trilogie.’

De boekverkoper sloeg zijn handen plat op zijn bureau.

‘Oooooooo,’ zei hij. ‘Dat is toch sciencefiction?’

‘Dat kan kloppen.’

‘Heb je daar dan al gekeken?’

Ik wees schuin achter me naar de wand.

‘Ik heb daar gekeken, bij de V.’

De man schudde vriendelijk zijn hoofd, boog een beetje voorover alsof hij mij voor verdere schaamte wilde behoeden, en zei zacht:

‘Je hebt bij literatuur gekeken. Sciencefiction staat boven.’

Hij knipoogde een ‘kan gebeuren’-knipoog en wenkte de volgende klant.
Niet veel later beklom ik de steile trappen op naar de sciencefictionafdeling en jawel: tussen de Alien-figuurtjes, Lord of the Rings-bordspellen en twaalfhoekige dobbelstenen vond ik Annihilation. Ik rekende af, bij een andere kassa, en ging naar huis.

Daar dacht ik niet meer over dit voorval na, tot ik het boek na een paar dagen uit had.

Het einde van Annihilation liet me achter met honderden vragen, maar de allergrootste vraag die dag en nacht bij me bleef en nog altijd in mij huist is deze: waarom ligt dit boek in godsnaam niet gewoon bij de literatuurafdeling?

Annihilation speelt zich af in Area X: een natuurgebied in Amerika waar al jaren niemand meer komt, althans, geen gewone burgers. De enige mensen die het gebied ingestuurd worden zijn onderdeel van militaire expedities die allemaal min of meer fataal aflopen: de ene groep verdwijnt spoorloos, de andere moordt elkaar uit en van de elfde verschijnen de expeditieleden plotseling weer thuis. Enkele maanden later sterven ze toch nog allemaal aan kanker.

Wij volgen vier vrouwen die samen de twaalfde expeditie vormen: een antropoloog, een landmeter, een psycholoog en een bioloog. Met zijn vieren proberen ze te doorgronden wat er zich precies in Area X afspeelt, en de antwoorden zijn zoveel meer psychedelischer en angstaanjagender dan ik me van tevoren had kunnen voorstellen. Meer details wil ik echt niet verklappen, maar nog nooit heeft een boek zo op mijn angsten ingespeeld, me laten walgen, en me tegelijkertijd als een verslaafde laten hunkeren naar de volgende bladzijde. Annihilation was de spannendste leeservaring die ik ooit heb meegemaakt. Maar niet alleen dat: het liet me nadenken over wezenlijke levensvragen, iets wat toch vaak als kenmerk van literatuur wordt gegeven.

Nu, om terug te komen op de lange verhandeling aan het begin:

Natuurlijk snap ik de genreverdeling in boekhandels. Het lijkt natuurlijk erg praktisch: houd je van draken dan zoek je bij fantasy, wil je over ruimteschepen lezen dan zoek je naar sciencefiction, en wil je aan het denken gezet worden dan lees je literatuur.

Maar deze scheiding is te simplistisch. En hoewel het het zoeken misschien makkelijker maakt, weerhoudt het ontzettend veel mensen van het lezen van waanzinnige boeken. Welke gemiddelde romanlezer dwaalt de sciencefictionafdeling op en andersom? Ik ben bang dat het er weinig zijn. Daarom zeg ik: alle goede boeken op één hoop. Voor goed geschreven verhalen zijn genres te beperkend. Dus of je nu wel of geen sciencefictionliefhebber bent: lees Annihilation zelf en laat me weten of ik gelijk heb. Dikke tip: niet lezen terwijl je kampeert op een natuurcamping.

Annihilation
Jeff VanderMeer
Mcd Fsg Originals
208 blz.

//

Tom Hofland schrijft korte en lange verhalen, toneel en reclameteksten en maakt podcasts voor o.a. de VPRO. Zijn lovend ontvangen debuutroman Lyssa verscheen in 2017 bij Uitgeverij Querido en werd bekroond met het C.C.S. Crone Stipendium. Eind 2017 werd Tom uitgeroepen tot ‘het literaire talent van 2018‘ door De Volkskrant.