SLAA

SLAA

Liekes Leeslijst #1 Een goedhartig wolkje

Lieke Marsman

Liekes Leeslijst #1 Een goedhartig wolkje

Lieke Marsman

Een goedhartig wolkje

Chelsea Girls – Eileen Myles, Black Sparrow Press, 1994
Vertaling: Evi Hoste en Anniek Kool, Lebowski Publishers, 2017

Wat is er leuker dan een boek schrijven? – Nou, een boek lezen, soms. Maar boeken lezen terwijl je een boek schrijft – dat kan ongemakkelijk zijn. Want wat als het boek dat ik lees oneindig veel beter is dan het boek dat ik schrijf? En wat als het boek dat ik schrijf onbewust veel gaat lijken op het boek dat ik lees en ik een miljoenen-rechtszaak aan mijn broek krijg wegens plagiaat? — Dit soort gedachten schoten het afgelopen jaar, terwijl ik aan mijn debuutroman Het tegenovergestelde van een mens werkte, veelvuldig door mijn hoofd, en dus las ik helemaal maar geen fictie meer.

Dat boek is nu gelukkig af en er ligt een hoge stapel naast mijn bed! Volgende probleem: soms wil je graag lezen, maar het lukt niet, je kunt je niet concentreren. Boek na boek pak je van je te-lezen-stapel en leg je na een bladzijde of 10 weer weg. Dat ligt niet aan het boek, dat ligt aan jou. Vervelend, want dat je wil lezen staat vast. En toen kreeg ik afgelopen week de onlangs verschenen vertaling van Chelsea Girls van Eileen Myles in handen. Al snel bleek dat dit boek net zo snel van de hak op de tak sprong als mijn gedachten de laatste tijd, en dus was het het eerste boek in weken dat ik kon bijbenen.

Christine was een emotionele tiran. Zij en ik hadden een paar jaar samengewoond in New York, voor ze naar Maine ging, en ik moest de mechanismen van haar en Judy’s relatie zien om te beseffen hoe veeleisend en onmogelijk ze was. Zelf was ik een goedhartig wolkje, dat langs zweefde en spullen stal, en wachtte op lof. Ik kwam er maar niet achter waarom er altijd iets leek te missen in mijn leven. Ik zat bij jou op de bank, of we dronken jouw whisky in mijn appartement. Laten we naar buiten gaan, zei ik. Heb jij geld. Ik ben blut vanavond. Het spijt me echt. 

Om eerlijk te zijn: in eerste instantie vond ik Eileen nogal irritant. Ze leek me het type dat ik op feestjes ogenrollend en zuchtend ontloop: iemand die luidruchtig opschept over welke verdovende middelen ze allemaal wanneer tot zich heeft genomen (bij Jack Kerouac trok ik dat ook heel slecht) en aan het eind van de avond kotsend in een hoekje ligt. Waarom? zucht ik. Wat mist er in jouw leven?

En dan kom je er langzaamaan achter waarom. In Chelsea Girls beschrijft Eileen Myles in niet-chronologische volgorde belangrijke en onbelangrijke gebeurtenissen uit haar leven. Allerlei relaties en verliefdheden, baantjes, haar zus, haar jeugd, een verkrachting,  een hondje, New York in de jaren ’70 en ’80, het alcoholisme van haar vader. Uiteindelijk zijn de onbelangrijke gebeurtenissen misschien wel vormender dan de belangrijke. Onder het mom van liefde gaat ze op zoek naar bevestiging. Wat er mist in Eileens leven is een veilige jeugd of iemand die niet met haar omgaat voor seks of een hand pillen.

Ze staarden naar me alsof ik een geest of een clown was. Dat was ik niet. Ik was hun vriendin. Het voelde alsof hij me had uitgenodigd om me te vernederen. Ik gaf hem de pillen. Hij gaf me vijf dollar. Het was een zakelijke uitwisseling. Als het eind van iemands jeugd een dun plakje kaas is, dan at ik mijn plakje op terwijl ik in die kamer stond. Ik was daar omdat ik honger had. Meer niet.

Het enige wat Eileen houvast geeft is schrijven – schrijven om zeker te weten wat er gebeurt. Pas als het er staat, is het geen leugen, zegt ze ergens. Uit eigen ervaring weet ik hoe schrijven daarnaast afstand schept van dingen die je niet onder ogen kan zien, de afstand die nodig is om ze toch onder ogen te zien en belangrijker: naar je hand te zetten. Nog later in het boek maakt het waarom me niet zoveel meer uit. De 28 korte hoofdstukken zijn korte verhalen, maar eindigen bijna allemaal in stroomversnellingen die ze de kracht van gedichten geven. De combinatie van medelijden en Eileens haarscherpe schrijfstijl maakt dat ik zo nu en dan bijna moet huilen.

Ik ben echt stapelgek op haar nu ze vertrekt en met iedere seconde is ze mooier en mooier kijk naar haar ogen helemaal groen en goudbruin en gigantisch en die wereldschokkende wimpers. Er hangen er twee tussen haar neus en haar ogen gewoon te hangen en weet je hoe mensen die echt van je houden of je irritant vinden altijd naar je toe komen om iets van je af te plukken. Ik kan haar niet eens vertellen dat ik die twee wimpers leuk vind precies zoals ze daar hangen. Haar hele wezen verlaat het pand. Eileens hele wezen ligt op de bank en kijkt tv, wachtend tot ze ons afsluiten.

Op andere momenten leeft Eileen Myles trouwens het dichtersleven waarvan ik soms droom maar dat ik niet heb: alle dagen drank, drugs, vrouwen en een feest in NYC. Op de een of andere manier heb ik deze droom vooral (alleen) in de zomer, wanneer de dagen lang en saai zijn, en ik me net zo verveel als Eileen in grote delen van Chelsea Girls. Omdat ik ook een dichter ben, heb ik ook recht op een tumultueus leven binnen mijn saaie leven, vind ik. Maar ja. Ik ben niet meer dan een goedhartig wolkje, dat langszweeft en deze zomer stukjes over boeken voor de SLAA schrijft, en wacht op lof.

/////

Lieke Marsman is dichter en schrijver. In 2010 verscheen haar debuut Wat ik mezelf graag voorhoud, dat een jaar later onder meer de C. Buddingh’-prijs won. Haar tweede bundel De eerste letter verscheen in januari 2014. Haar debuutroman Het tegenovergestelde van een mens, over klimaatverandering en eenzaamheid, is deze maand verschenen.

Illustratie door de ongeëvenaarde: Ellis van der Does

Nieuw in Liekes Leeslijst

Liekes Leeslijst