Deze zomer leest Tom Hofland om de week een geweldig boek. En wij lezen mee. In de columnreeks Toms Leeslijst houdt Tom bij welke boeken beslist mee moeten in de vakantiekoffer. Lees hieronder de eerste boekentip: De gouden bril.

De mooie en lekkere dingen in het leven zijn zelden het makkelijkst verkregen. Een walnoot moet je kraken, een vakantie moet je plannen en vriendschappen moet je onderhouden.

Dit principe, dat je moeite moet doen om te kunnen genieten, geldt ook voor de boeken van Giorgio Bassani.

Ik las vorige zomer De tuin van de familie Finzi-Contini naast de tennisbaan van het all-inclusive resort in Italië. Hele dagdelen heb ik daar aan lezen kunnen besteden en dat heeft mijn liefde voor Bassani’s werk gered. Ik moest namelijk nogal wat moeite doen om aan zijn stijl te wennen, en ik weet niet of ik in Nederland dat geduld had kunnen opbrengen.

Zijn stijl is namelijk nogal… bloemrijk. Neem de eerste zin van De gouden bril:

Met de tijd zijn het er minder geworden, maar toch valt ook weer niet te zeggen dat maar weinig mensen in Ferrara een herinnering bewaren aan dokter Fadigati (Athos Fadigati, zeker – herinneren ze zich – de keel-, neus- en oorarts die praktijk aan huis hield aan de Via Gorgadello, op een steenworp afstand van de Piazza delle Erbe, en met wie het zo slecht afgelopen is, arme kerel, zo tragisch, hij die als jongeman, toen hij zich vanuit zijn geboortestad Venetië in Ferrara kwam vestigen, leek voorbestemd voor de meest regulier, rustige en daarom meest benijdenswaardige carrière…).

Eerlijk is eerlijk: als ik De tuin van de familie Finzi-Contini uiteindelijk niet zó mooi had gevonden, had ik De gouden bril snel weggelegd, maar om die reden is de vakantie de beste tijd om aan Bassani te beginnen. Lees het bij voorkeur naast het zwembad, de tennisbaan of de ventilator, als je er maar de tijd voor neemt. Want wanneer je aan zijn stijl gewend bent, lijkt alles wat Bassani schrijft ineens verrassend helder en simpel. De beelden die hij oproept zo levendig, de personages die hij opvoert zó menselijk en kwetsbaar.

De gouden bril speelt zich, zoals bijna alle werken van Bassani, grotendeels af in het Italiaanse dorpje Ferrara. Het gaat over dokter Fadigati: een eervolle man van middelbare leeftijd waar het hele dorp weg van is. Iedereen wil een praatje met hem maken wanneer hij ’s avonds door de straten flaneert, tot het mensen begint op te vallen dat hij nog altijd geen vrouw heeft.

Al snel verspreid het gerucht dat de dokter er ‘zo één’ is, en daarmee begint de tragiek.

In eerste instantie wordt het de dokter door niemand aangerekend, maar wanneer hij een ogenschijnlijke relatie krijgt met een jonge jongen beginnen de roddels schade aan te richten. Het boek speelt zich af in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog en het opkomende fascisme drukt een stempel op de ideeën van de mensen. Iedereen die afwijkt van het ideaal krijgt ervan langs.

Het is een waanzinnig tragisch en tegelijkertijd beeldschoon portret van het opkomende fascisme, antisemitisme en homofobie in een kleine gemeenschap. Maar hoe tragisch het lot van de lieve dokter Fadigati ook is, Bassani schrijft het zo mooi en beeldend op dat je het gevoel krijgt zelf in Italië op vakantie te zijn. Hij neemt ons mee naar pittoreske kustplaatsjes, stranden met gebruinde Italiaanse jongens en meisjes en uitgestorven tennisbanen. Het is een romantisch Italië zoals je het graag in een film zou willen zien. En hoewel het ontzettend zielig is, is het altijd subtiel. De lezer moet zelf de pijn van de dokter voelen: het word je niet in je strot geduwd. Daar komt bij dat het boek slechts 144 pagina’s dik is en perfect tussen je handdoek en je zonnebrand past.

Dus wanneer je straks op het zand ligt te lezen en de meeuwen over je hoofd scheren, kijk eens op om te zien of je ergens op het strand de eenzame dokter ziet zitten. Geduldig wachtend op de komst van zijn minnaar, beschaamd onder zijn zonnehoed. Maak dan een praatje met hem. Het zal hem goed doen.

De Gouden Bril
Giorgio Bassani
Vertaling: Jan van der Haar
144 blz.
De Bezige Bij
€12,50

//

Tom Hofland schrijft korte en lange verhalen, toneel en reclameteksten en maakt podcasts voor o.a. de VPRO. Zijn lovend ontvangen debuutroman Lyssa verscheen in 2017 bij Uitgeverij Querido en werd bekroond met het C.C.S. Crone Stipendium. Eind 2017 werd Tom uitgeroepen tot ‘het literaire talent van 2018‘ door De Volkskrant.