F. Starik las De schelmenjaren van Martin Bril van Astrid Theunissen en was ontroerd. Zijn tip: lees daarnaast ook Dirk van Weeldens Het laatste jaar, een minstens even liefdevol en pijnlijk verslag van de vriendschap tussen de literator en de zakenman. Move the product!

Een soepel geschreven portret van de in 2009 aan kanker bezweken meestercolumnist, de man met het grote talent voor zelfhaat. Het is voor mij natuurlijk ook een generatiedingetje, de Amsterdamse scene van de jaren tachtig en daarna, hongerige kunstenaars, die deels doorbraken en deels ten onder gingen, de Bril die je kende en die zich niet liet kennen – a trip down memory lane. Sappige anekdotes volop. Wat ik bijvoorbeeld niet wist, is dat de man nooit rijles heeft gehad, dat hij zichzelf heeft leren autorijden, in de tijd dat je in Amerika een rijbewijs kreeg uitgereikt als het je lukte op een parkeerplaats tussen twee paaltjes door te rijden zonder te botsen. En dat lukte.

Ik las het boek in de trein uit, terugkerend van een avond waar ik moest optreden en ik had aan het eind moeite mijn tranen voor mijn medereizigers te verbergen. De man die alles kreeg maar chronisch ontevreden bleef.

Eindelijk thuis schreef ik mijn lief: ‘Het duurde allemaal weer verschrikkelijk lang. En toch geniet ik ervan. Een beetje beroemd en de belangrijkste man van de bijeenkomst te zijn, ik zeg het maar eerlijk… daar zit toch wel een Martin Bril-achtig dingetje, met dit verschil: ik ben gelukkig. Met mijn werk. Met jou. Hij was dat niet. Niet met jou en niet met zijn werk, niet met zichzelf, niet met zijn vrouw, nooit. Beklopt en geprezen te worden, nagestaard en aangesproken: ja, dat vind ik toch ook fijn. Noem mijn naam. Bevestig mijn bestaan. Die eeuwig terugkerende opmerking van mijn moeder: “Dat het nu eindelijk toch echt iets met jou begint te worden”. Een man die ertoe doet te zijn. Zo’n man. Met al zijn zwakheden, die hem alleen maar sympathieker maken, van een zekere afstand, that is.’

Dit is niet echt een citaat, ik wil alleen de schijn van openheid wekken. Het gaat allemaal om herkenning, en de mensen herkennen je pas als je bekend bent: het is een cynisch, zielloos mechanisme, waar mijn generatie zich maar moeizaam bij heeft neergelegd. Bril was daarin een pionier, een voorbeeld, een held van onze tijd.

F. Starik