BEA1991 is kunstenaar en artiest. Experimenteren met verschillende disciplines leidden tot de releases van de kritisch geprezen EP’s ‘Good Thinking’, ‘Songs of 2k11’ en ‘Brand New Adult’ evenals uitverkochte tours en nauwe relaties met muzikale bondgenoten als Blood Orange, Porches en Kirin J Callinan. 

Hardop lachen, een beetje huilen en veel leren.
(BEA1991)

Het internet over de term gevangenis:

“Het belangrijkste doel van gevangenissen is het beveiligen van de maatschappij tegen gevaarlijk geachte individuen. Ten tweede is het (verplichte) verblijf bedoeld als straf en vervult tevens een voorbeeldfunctie naar overige potentiële overtreders. Een ander doel is het vergroten van de kans van de gedetineerde op een succesvolle terugkeer in de maatschappij, bijvoorbeeld door scholing, werkervaring of therapie. Dit laatste geldt niet voor levenslang gestraften. Bij hen zal het accent verschuiven naar de kwaliteit van leven binnen de gestelde beperkingen. Gevangenissen dragen ook bij aan het gevoel van recht en “genoegdoening” in de samenleving.”  – Wikipedia

De ‘gevangenis’ is voor mensen die er niet komen een abstracte plek. In de Hollandse volksmond horen we van bajes, bak, cel, lik, nor, petoet, jilla en traliezicht. Oudere synoniemen zijn ‘tuchthuis’ of ‘cachot’. Hebben we ooit het juiste woord kunnen vinden om te beschrijven wat een gevangenis echt is?

Er wordt geroepen dat het bajes-systeem in Nederland redelijk functioneert. Echter, dit is wel iets “functionerend” noemen in vergelijking met veel belabberder omstandigheden van gevangenissen elders. 

In ‘Prison: a survival guide’ schrijft Carl Cattermole over het belabberde gevangenissysteem in de UK. Carl is een Britse ex-inmate van een jaar of dertig. Hij gooit alles wat hij over gevangenissen weet op één hoop en verdeelt zijn kennis op speelse wijze onder in themagerichte hoofdstukken (food in prison / sleep in prison / medicine in prison / sex in prison etc.). Het drijvende considerans is informatief maar komt duidelijk voort uit een persoonlijk verlangen te helpen. Prison voelt als een sappige hap non-fiction met een vriendelijk-satirische hue, gemaakt om veroordeelden te informeren over hun toekomstige gevangenisstraf in Engeland.

De feiten zijn – ondanks de lichtvoetige aanpak van de schrijver – confronterend; er is dagelijks een traanwekkend aantal zelfmoorden, drugsgebruik is er haast nog makkelijker dan buiten de gevangenis, er zijn essentiële rechten waar je pertinent niet op gewezen wordt, contact met de buitenwereld wordt onmogelijk gemaakt, werknemers zijn onderbetaald en dus ongeïnteresseerd en chronisch moe – het milieu lijkt, al surfend op een golf van permanente onduidelijkheid, zowel de rechtsstaat als de gedetineerden volledig te verpesten.

Om de zoveel bladzijden worden er statistieken genoemd om de zaken te illustreren. Deze zetten het verhaal kracht bij, maar zijn niet de reden dat het boek mij aanspreekt.

Er zijn veel instituten op de wereld waarvan we weten dat er niks aan klopt. We weten dat ze scheef hangen in verwelking, schijnheiligheid, agressieve uitspattingen van kapitalisme, politieke abstractie of gewoon een totale engerd aan de top hebben zitten. Hiervan wordt vaak verslag gedaan door een externe observerende kracht. Iemand die af en toe uit een gezellige stoel opstaat, een kop koffie zet of buiten een wandeling maakt (zoals ik deed tijdens het schrijven van dit stukje).

Hoe vaak hoor je nou van iemand die rechtstreeks uit het fenomeen komt terugrennen?

Carl werd als mid-twintiger na een korte rechtszaak weggestopt en kwam zo, tot iedereens verbazing, lange tijd terecht in dit disfunctionele systeem. Als een jongen met een grote bewondering voor de natuur en een vrije ziel zat Carl er 100% VERKEERD. Gelukkig is Carl een lieve creatieve jongen en zit het hem mee dat hij groot gebouwd is. Hij weet zichzelf min of meer te redden.

Zijn boek is een handreiking naar mensen die onverhoopt een soortgelijke t*r*ngzooi in zullen glibberen. Carl is geen dromer, geen idealist: hij weet dat het rechtssysteem zich stroop-langzaam ontwikkelt. Zijn tijd is beter besteedt aan het verduidelijken van de huidige structuur en de tools aan te bieden voordat het te laat is en iemand niet meer bij hulpmiddelen kan komen (pre-sentence).

Ook probeert Carl een gecultiveerd beeld van gevangenissen bij te stellen naar de realiteit en mensen weg te leiden van de profilering vanuit overvloedige Netflix-series en Hollywoodfilms. Zijn schrijfstijl vibreert van zelfspot en bevat noodzakelijke humor, de illustraties (door BANX) zijn lieflijk satirisch, de informatie die Carl geeft over zijn ervaring overtuigt als persoonlijk en oprecht.

De emotionele schade die Carl – na opgeslokt te worden in een wereld die hem niet ziet als mens, maar als een combinatie nummers – oploopt, is permanent. Zo vertelt hij over de mentale shift die er plaatsvindt als je, na heel lang opgesloten te zitten, de wijde wereld weer in mag. Is dit moment er werkelijk een van vrijheid, als al je sociale capaciteiten en zelfrespect werden ontnomen terwijl je vast zat? Hoe de fuk behoor je weer tot de sociale vrije wereld als niemand begrijpt waar je net vandaan bent uitgespuugd? Wat als jij het zelf ook niet meer begrijpt?

Om zijn verhaal nog meer kleur te geven, nodigt Carl anderen uit om mee te schrijven. Een vrouwelijke inmate, een tienermeisje dat haar vader alleen maar kent binnen de muren van een gevangenis, de geliefden van een gevangene. Het spectrum is zo breed dat je een groter geheel begint te zien. De gevangenis is niet gewoon “de gevangenis”. Het is een game changer voor iedereen die ermee in aanraking komt.

Iets wat een poging tot maatschappelijke verbetering is, of was, maar een totale grap bleek voor de vrouwen en mannen die eraan moeten geloven.

Wil je hardop lachen, een beetje huilen en veel leren over wat de gevangenis (in de UK) echt met de mensen doet? Lees Prison – a Survival Guide!

Auteur: Carl Cattermole
Titel: Prison – A survival guide
Uitgever: Ebury Press
Tekst&beeld: BEA1991, Softly John (foto’s) &SLAA ©

De Leeslijst is een concept van SLAA. Iedere zomer vraagt SLAA schrijvers en artiesten naar hun favoriete boekentip. Op zoek naar leesinspiratie? Lees een boekentip op SLAA.nl.