De Zuiderlingen, of: Een kajak van vlees

Het begon allemaal bij de eerste keer dat ik Dirk van Pelt zag, tijdens een wekelijkse talkshowachtige bijeenkomst op de schrijversopleiding in Utrecht waaraan ik een jaar of tien geleden studeerde. Tijdens deze legendarische bijeenkomsten werden toneelschrijvers uitgenodigd om over hun werk te komen praten, niet wetende dat doorgaans binnen een halfuur de roedel betweterige schrijfstudenten op alle mogelijke manieren ging proberen de stoelpoten onder hen vandaan te zagen. Middagen die vaak even pijnlijk als hilarisch waren en derhalve ging ik er altijd graag heen. Op een middag had men verschillende alumni met een eigen toneelgroep uitgenodigd, waarschijnlijk omdat alle echte toneelschrijvers verhinderd waren. Onder die alumni bevond zich Dirk van Pelt, als schrijver van theatergroep Heiploeg. Halverwege de middag, toen de ene helft van de studenten qua afschieten net lekker op stoom begon te komen en de andere helft langzaamaan begon in te dutten, lag Heiploegs laatste voorstelling onder vuur. Er werd fel gediscussieerd over het einde van de voorstelling, waarin een druipend natte sinterklaas (die godbetert nog niet eerder in het stuk was geïntroduceerd) het podium betrad en de slotmonoloog hield. Men was het daar niet mee eens. Want plot, want structuur, want mechanische momenten op een derde en op twee derde en iets met de wil van de protagonist. Ik zei niets, ik dacht alleen maar: ‘Ja, dat mag allemaal wel zo zijn, maar wat is er nou leuker dan een natte sinterklaas het podium op jagen?’ Het gesteggel en geruzie ging zo een tijdje door tot Dirk, die tot die tijd had gezwegen, zijn handen optilde en riep: ‘Ja, maar jongens, wat is er nou leuker dan een helemaal zeiknatte sinterklaas die de woonkamer binnenstapt? Nou? Nou?!’ Daarna viel er een lange stilte. Ik zei weer niks. Ik dacht alleen maar: met hem ga ik vrienden worden, of hij daar nou zin in heeft of niet.
Lucas de Waard leerde ik niet lang daarna kennen. We zaten in de kroeg met een groep medestudenten. Het was borreltijd. Ik zat naast Lucas, die een Spa Groen voor zich had staan. Ik kende hem nog niet, en volgens mij had ik daar ook geen enkele intentie toe, tot het moment dat ik verbeten naast me hoorde mompelen: “Zo, laffe kut-Spa. Nu is het tussen jou en mij.” Ik keek naar links en ik dacht, net als bij Dirk: dit exemplaar moet in mijn vriendenkring.

Dirk en Lucas bleken al bevriend en Nasja Covers had ook zachte G en zo was één en één twee en vormden we vrij snel na die laffe kut-Spa Collectief De Zuiderlingen. Ons collectief baseerde zich op het adagium Veel vorm, weinig inhoud, en al onze tijd ging steevast op aan het bedenken van denkbeeldige boeken, toneelstukken en theatertours. Ook ging er bij onze vergaderingen zo veel bier doorheen dat, wanneer we eenmaal een plan hadden bedacht, het veel zinniger leek om maar te doen alsof we het al gedaan hadden, dan om het plan ook daadwerkelijk ten uitvoer te brengen. En dus lazen we op festivals deleted scenes voor uit toneelvoorstellingen die nooit hadden bestaan en besteedden we veel aandacht aan het steeds maar weer herschrijven van aanbiedingsteksten voor denkbeeldige autobiografieën, die we dan ook weer voorlazen ergens op een literaire avond in ruil voor drie consumptiebonnen en een reiskostenvergoeding. Ook lazen we eens teksten voor aan een testpanel van een literair productiehuis, waarbij het contrast tussen de zwijgende panelleden en de tranen die wijzelf in onze ogen van het lachen hadden zo groot was, dat we het er daarna maar nooit meer over hebben gehad.

Uiteindelijk kwam ons roemloos collectief roemloos ten einde na een optreden tijdens een literaire avond op de zolder van een architectenbureau in Den Bosch, waar we god weet waarom waren uitgenodigd. We hadden ’s middags bedacht dat het een goed idee zou zijn om Lucas de hele voorstelling achter op het toneel met een kartonnen feesthoedje op blokjes leverworst, kaas en ananas te laten snijden, die hij vervolgens aan satéprikkers in een halve meloen in zilverfolie gewikkeld zou steken. Hij zou niets voordragen, niet deelnemen aan wat dan ook: het snijden van de leverworst (of De Kajak van Vlees, zoals wij het noemden) en aanverwanten zou zijn enige taak zijn op de hele avond. Dirk en ik zouden dan voordragen, alsof er niemand op het achtertoneel met een feestmutsje op leverworst zat te snijden. Omdat Nasja op het laatste moment had afgebeld, hadden we alle personages haar voor- of achternaam gegeven of een variatie daarop. Ik vond in het archief onze openingstekst terug: ‘Dit moest voor ons Zuiderlingen eigenlijk de aftrap worden van de derde clubtour. Na onze succesvolle tours Als een nachtkaars uit en De marge voorbij, stonden we helemaal in de startblokken voor Niet geschoten, ook niet mis. Maar goed: dat gaat dus allemaal niet door nu Nasja Covers er niet is. Bent u bekend met het fenomeen Nasja Covers? Ze verwierf faam met toneelstukken als Carnaval de Musical, Voor slapen kunt u me ’s nachts wakker maken, meneer en Zout bier – tranen in je glas.’
Daarna lazen Dirk en ik om beurten scènes voor met titels als: Mijn Plompverloren Onschuld, Tocht en Almaar Wijzende Wachters. Dirk sloot af met gedichten uit de bundel Dat wat had kunnen zijn, in 29 matige gedichten. Met echte stukjes pijn. Onderwijl sneed Lucas lustig door.
Tijdens die avond werd er weinig tot niet gelachen en moesten alle dakramen open vanwege de bruin-wordende-leverworstlucht. Toen we nadien buiten op een stoepje lauw bier uit blik aan het drinken waren, besloten we dat we er maar eens mee moesten gaan ophouden. Nasja Covers werd middels sms-bericht op de hoogte gesteld. Ze vond het niet erg.

Soms ontvang ik nog wel eens een e-mail met de vraag of we met De Zuiderlingen willen komen optreden, en dan antwoord ik altijd dat Collectief De Zuiderlingen nooit echt heeft bestaan. En nu ik er zo over nadenk twijfel ik of ik het niet allemaal zelf heb verzonnen. Blijken Dirk van Pelt, Lucas de Waard en Nasja Covers slechts personages en hou ik mezelf maar voor de gek als ik denk aan hoe ik het optreden met werk dat alleen maar onszelf interesseerde, alsof het publiek helemaal niet bestond, zo vaak zo ontzettend mis.