Over de grens: Joke Hermsen
Wat betekent de uitroep ‘Maar er zijn grenzen!’ nog aan het begin van de eenentwintigste eeuw? Heeft wereldwijde televisie, mobiel telefoneren, globalisering, internet die uitroep niet definitief historisch gemaakt? Natuurlijk wordt een samenleving niet louter bepaald door globalisering en internet. Er blijken overal grenzen aanwezig. In de vorm van (ongeschreven) codes, wetten en regels voor asielzoekers, voor Europa, in de journalistiek, de literatuur, de kunst, de wetenschap en de politiek. Blijkbaar zijn er grenzen nodig om als samenleving te kunnen functioneren. Is het voor kunstenaars, wetenschappers, schrijvers noodzakelijk om grenzen te overschrijden, of is dat inmiddels een achterhaald fenomeen?
Schrijver en filosoof Joke Hermsen stelt vragen over ‘tijd’ in haar lezing We all live in a Yellow Submarine. Onderduiken in de tijd. Van wie is de tijd? Tijd is een product van schaarste geworden. We hebben er steeds minder van, maar worden er niettemin steeds meer door op de hielen gezeten. Tijd is een economisch principe, dat ons voortdrijft en onze handelingen louter in termen van nut en effectiviteit waardeert. Wie realiseert zich nog dat tijd ‘van alle uitvindingen de meest kunstmatige is’, zoals de schrijver W.G. Sebald stelde? Er zijn schrijvers (Sebald, Woolf, Proust) en filosofen (Augustinus, Bergson, Sloterdijk) die als het ware ‘onder de tijd willen duiken’, om daar een ritme in te vinden dat de maat tikt van een andere, meer persoonlijker tijd. De vraag is welk belang ermee gediend wordt om door middel van de verbeelding de grenzen van het lineaire tijdsbestek te ondermijnen. Na haar lezing wordt Joke Hermsen geïnterviewd door René Gude.