Een vrouw (‘ik hoorde dat ze een heks is!’) die diep in het bos woont en zich maar weinig laat zien: ze duikt in vele volksverhalen op en spreekt eindeloos tot de verbeelding. In de Slavische mythologie heet deze figuur Baba Jaga, woont ze in een hutje op kippenpootjes en zou ze kinderen kidnappen. Dubravka Ugrešić (Kutina/Kroatië,1949 – Amsterdam, 2023) schreef de roman Baba Jaga legde een ei, waarin ze op superieure wijze een volstrekt eigenzinnige kijk biedt op de eeuwenoude mythe.  

Geïnspireerd door de roman van Ugrešić organiseert SLAA in samenwerking met uitgeverij Nijgh & Van Ditmar een programma rondom Baba Jaga en het hervertellen van folkloreverhalen. Het programma vindt plaats op donderdag 3 oktober in de Tolhuistuin met o.a. Niña Weijers, Joke van Leeuwen en Jente Posthuma.

Wie is Baba Jaga? Welke rol spelen vrouwfiguren zoals zij in de literatuur, waarom jagen zij zoveel angst aan en fascineren zij ons evenzeer? Hoe kun je als schrijver anno nu omgaan met dergelijke eeuwenoude stereotypen en sagen?  

Niña Weijers schreef de inleiding bij Baba Jaga legde een ei van Dubravka Ugrešić en samen met haar duiken we dieper in de verhalen die er bestaan rondom Baba Jaga en andere mythische vrouwfiguren. Olaf Tempelman, voormalig Oost-Europacorrespondent, vertelt over de betekenis van Baba Jaga in de Oost-Europese folklore. Jente Posthuma schreef de verhalenbundel Heks, Heks, Heks en draagt hieruit voor, Joke van Leeuwen schrijft voor deze avond een nieuw verhaal. Toneelgezelschap ’t Barre Land baseerde hun voorstelling 1991 op verhalen en essays van Dubravka Ugrešić. Acteur Margijn Bosch en jazzgitarist Stef van Es spelen een fragment uit de voorstelling.

Foto: Maja Vodopivec

Dubravka Ugrešic (Kutina, 27 maart 1949 – Amsterdam, 17 maart 2023) schreef romans, verhalen, toneelstukken en essays. Voor NRC Handelsblad, Die Zeit, Vrij Nederland, De Groene Amsterdammer en Lettre International schreef ze een groot aantal artikelen. Voor de essaybundel De cultuur van leugens (1995) ontving ze de Verzetsprijs. Belangrijke titels in haar oeuvre zijn daarnaast Ministerie van pijn (2005), Baba Jaga legde een ei (2010), Europa in Sepia (2015), De vos (2017) en Het tijdperk van de huid (2019). Het werk van Ugrešic is in meer dan dertig talen vertaald. Ugrešic doceerde aan universiteiten in de Verenigde Staten en Europa, waaronder Harvard, UCLA, Columbia en de Freie Universität van Berlijn.  

Foto: Annaleen Louwes

Niña Weijers (1987) is schrijver van de romans ‘De consequenties’ (2014) en ‘Kamers antikamers’ (2019, genomineerd voor de bng Bank Literatuurprijs). Haar debuut werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2015, en bekroond met de Anton Wachterprijs, de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs, de Opzij Literatuurprijs en de publieksprijs van de Gouden Boekenuil. Vertalingen van haar romans verschenen in Duitsland, Frankrijk, Montenegro, Tsjechie en de Verenigde Staten. Ze schrijft sinds 2014 voor De Groene Amsterdammer en is redacteur bij De Gids. In maart 2022 verscheen Zelf doen en in maart 2023 verscheen Cassandra waarvoor Niña Weijers de E du Perron prijs 2022/23 werd toegekend.

Foto: Brenda van Leeuwen

Joke van Leeuwen (1952) schrijft proza en poëzie, is illustrator en performer. Haar historische roman Feest van het begin werd bekroond met de AKO Literatuurprijs, andere romans haalden de shortlist van de grote prijzen. Haar recentste, Ik dacht dat jij, werd lovend ontvangen. Voor haar veelzijdige oeuvre ontving zij de Gouden Ganzenveer, de Constantijn Huygens-prijs en de Ultima Letteren.

Foto: Bas Uterwijk

Jente Posthuma debuteerde in 2016 met de roman Mensen zonder uitstraling, die driemaal werd genomineerd voor een prijs. Haar tweede roman Waar ik liever niet aan denk (2020) ontving een nominatie voor de European Union Prize for Literature. De Engelse vertaling What I’d Rather Not Think About door Sarah Timmer Harvey stond op de shortlist van de International Booker Prize 2024. De jury noemt haar proza “razor-sharp, deliberately laconic, and often absurdly funny.” Inmiddels zijn de vertaalrechten aan meer dan vijftien landen verkocht. In 2023 verscheen haar derde boek Heks! Heks! Heks!, een hervertelling van drie Nederlandse sagen waarin heksen de hoofdrol spelen. Op een eigenzinnige en vaak geestige manier laat Posthuma zien wie de vrouwen uit deze sagen werkelijk waren.

Foto: De Volkskrant

Olaf Tempelman (1971) studeerde journalistiek, politicologie en Roemeens. Van 2000 tot  2008 was hij correspondent voor de Volkskrant in Oost-Europa, met als standplaats Boekarest.  Zijn boek Roemeense Lente stond in 2008 op de shortlist van de Bob den Uyl-prijs. In 2013  publiceerde over de kusten van de Zwarte Zee het boek Omweg naar Istanbul. Voor de Volkskrant schrijft hij columns en essays.

Foto: Sofie Knijff

Margijn Bosch (1973)  is sinds 1992 toneelspeler bij toneelgezelschap ’t Barre Land en sinds 2012 verbonden aan de acteurs-opleiding in Utrecht (HKU) als docent en maakt daar jaarlijks een voorstelling met studenten van het derde jaar. Stef van Es (1968) is jazzgitarist en oprichter van het improvisatie collectief ‘Jam de la Crème’, hij speelde oa in de bands van Anouk en Yuri Honing. Stef componeerde muziek voor verschillende voorstellingen van ’t Barre Land. Ook was hij jarenlang een onmisbaar onderdeel van de Nederlandsch Belgische Repertoire Vereeniging  ‘de Veere’. Het laatste wapenfeit van de samenwerking tussen Stef en Margijn was de voorstelling ‘Oei’. Een prachtige tekst geschreven door Erik Bindervoet. Wij hopen dit zeer binnenkort weer terug op het repertoire te zetten. Voor de voorstelling 1991 speelt Stef muziek van Django Reinhart (1910-1953).